Polski Przegląd Neurologiczny – czasopismo edukacyjne Polskiego Towarzystwa Neurologicznego, wydało piątą już edycję wytycznych postępowania w udarze mózgu. W opracowaniu zawarte są wytyczne dotyczące każdego etapu leczenia udaru mózgu – ogólnej organizacji leczenia, postępowania w ostrej fazie, profilaktyki wtórnej i rehabilitacji po udarze.
Najważniejszą zmianą w wytycznych, w porównaniu do tych z 2012 r., jest stosowanie mechanicznej trombektomii w leczeniu ostrej fazy udaru niedokrwiennego. Od początku 2019 r. trombektomia była stosowana w siedmiu ośrodkach szpitalnych w Polsce w ramach programu pilotażowego, a od lipca 2019 r. do programu zostało włączonych kolejnych dziesięć ośrodków. Operacja polega na mechanicznym usunięciu skrzepu z naczynia i aby mówić o skuteczności, musi odbyć się w ciągu sześciu godzin od wystąpienia udaru, choć w niektórych wybranych przypadkach obserwuje się jej skuteczność nawet do 24 godzin od początku objawów.
Kolejna ważna zmiana w wytycznych to terapia przeciwzakrzepowa u pacjentów z migotaniem przedsionków (jeden z najważniejszych czynników ryzyka powstania udaru mózgu). Na rynku pojawiły się nowe leki przeciwzakrzepowe, które zapobiegają wystąpieniu udaru i są bezpieczniejsze niż stosowana dotychczas Warfaryna.
Specjaliści w Polskim Przeglądzie Neurologicznym podkreślają, że w ostanim czasie w diagnostyce i leczeniu chorób naczyniowych mózgu, w tym udaru, nastąpił wyraźny przełom. Było nim tworzenie specjalnych oddziałów opieki udarowej w szpitalach, z diagnostyką i kompleksowym leczeniem, co w założeniu ma wpłynąć na zmniejszenie śmiertelności poudarowej i zmniejszenie liczby powikłań.
Strata czasu to strata mózgu
W leczeniu udarów największą rolę odgrywa czas. Im szybsza reakcja otoczenia i personelu medycznego, tym większa szansa na życie, przywrócenie zdrowia i uniknięcie powikłań. I jest to obliczone dosłownie – każdy kwadrans zyskany do rozpoczęcia leczenia, to miesiąc samodzielnego życia chorego, o 5 proc. niższe ryzyko zgonu i o około 4 proc. większa szansa na samodzielne poruszanie się. W Polskim Przeglądzie Neurologicznym wspomina się o powiedzeniu czas to mózg, które w środowisku lekarskim zastąpiło nowe stwierdzenie: strata czasu to strata mózgu. Stąd w nowych wytycznych nacisk położony jest nie tylko na leczenie, ale również na organizację opieki udarowej.
– Trombektomia i tromboliza są metodami czasozależnymi, im szybciej się podejmie leczenie tym większa szansa na uratowanie życia i uniknięcie powikłań – mówi Dr hab. n. med. Adam Kobayashi z Uniwersytetu Technologiczno-Humanistycznego im. Kazimierza Pułaskiego w Radomiu i jeden autorów wytycznych postępowania w udarze mózgu.
– W kontekście trombektomii zmiany muszą nastąpić na kilku poziomach. Po pierwsze potrzebna jest edukacja społeczeństwa, żeby pacjenci znali objawy udaru i szybko mogli reagować. Poza tym ważna jest doskonała organizacja służb ratowniczych, żeby szybko przywiozły pacjenta do szpitala. Trzeci poziom wiąże się z ośrodkami pogotowia ratowniczego, bo na ponad 180 oddziałów udarowych trombektomia stosowana jest zaledwie w 17, więc chodzi o dopracowaną logistykę, żeby oszczędzić jak najwięcej czasu tak potrzebnego na podjęcie leczenia.
Dodaje, że w Niemczech przelicznik ilości ośrodków stosujących trombektomię mechaniczną to jeden na milion mieszkańców. – Przeliczając w ten sposób w Polsce jest więc potrzebnych około czterdzieści takich ośrodków- mówi Kobayashi.
Neuroprotekcja
Publikacja zwraca uwagę na substancje neuroprotekcyjne, które zostały przebadane w badaniach klicznicznych z randomizacją.
– Jednym z niewielu leków, które mają badania kliniczne sugerujące korzystny wpływ w zakresie leczenia udaru mózgu jest cerebrolizyna – mówi Kobayashi.
Eksperci podkreślają, że stosowanie tej substancji nie jest klasycznie rozumianą neuroprotekcją, zalicza się to raczej do stymulacji neuroplastyczności. Ponieważ jednak cerebrolizyna jest pomocna we wspomaganiu intensywnej rehabilitacji tuż po udarze, prowadzone sąw tym obszarze dalsze badania.
Wytyczne opracowała Grupa Ekspertów Sekcji Chorób Naczyniowych Polskiego Towarzystwa Neurologicznego wspólnie z przedstawicielami Sekcji Neurorehabilitacji Polskiego Towarzystwa Neurologicznego, Polskiego Towarzystwa Udaru Mózgu, Polskiego Towarzystwa Radiologicznego oraz Grupy Zadaniowej Chorób Naczyniowych Polskiej Akademii Nauk. Stanowią zbiór zaleceń, które powinny być poddane interpretacji i nie mogą być stosowane literalnie.
