Największą przyczyną opóźnień w stosowaniu nowoczesnych metod leczenia udarów mózgu, jest ciągle niska świadomość społeczna zagrożeń związanych z udarem. Chorzy czekają, aż objawy udaru mózgu miną, co jest jednym z głównych powód opóźnienia wezwania pogotowia ratunkowego.
Przyczynowymi metodami leczenia udaru niedokrwiennego mózgu dysponujemy już od ponad 25 lat. Pierwszą z metod tego typu jest tromboliza, czyli podanie dożylne leku rozpuszczającego skrzeplinę, która zamknęła naczynie mózgowe powodując udar niedokrwienny mózgu.
– Jest to metoda, stosowana obecnie i dostępna we wszystkich oddziałach udarowych w Polsce. Jest to warunek istnienia oddziału udarowego, aby taka metoda mogła być zastosowana – mówi prof. dr hab. n. med. Sławomir Michalak, Kierownik Zakładu Neurochemii i Neuropatologii Kliniki Neurologii i Chorób Układu Nerwowego Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu.
Drugą z metod leczenia reperfuzyjnego, czyli udrażniającego naczynia mózgowe jest trombektomia mechaniczna.
– Od kilku lat w Polsce prowadzony jest program pilotażowy z zastosowaniem tej metody leczenia. Obecnie ponad dwadzieścia ośrodków w Polsce stosuje tę metodę. Metoda ta jest dostępna w tzw. centrach udarowych i polega na wprowadzeniu cewnika poprzez tętnicę udową, aortę, do dużego naczynia mózgowego, w celu usunięcia skrzepliny, która spowodowała niedrożność naczynia – mówi prof. Michalak.
Obie te metody mają ograniczenia, jeśli chodzi o możliwość ich zastosowania. Nie są to ograniczenia ekonomiczne, ale ograniczenia związane przede wszystkim z czasem w jakim chory trafia do szpitala oraz ze stanem zdrowia chorego. Tak zwane okno terapeutyczne, czyli czas, w jakim można zastosować leczenie trombolityczne wynosi 4,5 godziny, a 6 godzin dla trombektomii mechanicznej.
– W niektórych przypadkach trombektomię mechaniczną możemy zastosować w tzw. wydłużonym oknie terapeutycznym, nawet do 24 godzin, ale im szybciej zastosujemy leczenie przyczynowe, tym większa jest jego skuteczność – mówi ekspert poznańskiej Kliniki.
Dodaje, że w ciągu ostatnich dwóch dekad obserwujemy nie tylko postęp w leczeniu udaru niedokrwiennego mózgu w znaczeniu dostępności do nowoczesnych metod leczenia, ale widzimy poprawę organizacji opieki nad chorym z udarem mózgu. Reorganizacja tej opieki wymuszona została procedurami terapeutycznymi. Ponieważ mamy ograniczony czas na zastosowanie leczenia trombolitycznego i trombektomii mechanicznej, to działanie wobec pacjenta z udarem niedokrwiennym mózgu musi być sprawne, aby zmieścić się w tym oknie terapeutycznym.
– Obecnie największym kłopotem i przyczyną opóźnień w dostępności do tego leczenia jest tak zwana faza przedszpitalna. A zatem czas od momentu, kiedy wystąpią objawy udaru mózgu, do przybycia do szpitala. Powodów jest wiele. Jednym z nich jest ciągle niska świadomość społeczna na temat zagrożeń związanych z udarem mózgu. Krótko mówiąc pacjenci czekają, aż objawy udaru mózgu miną. One nie miną. A jeśli miną, to powrócą. To jest główny powód opóźnienia wezwania pogotowia ratunkowego – wyjaśniamówi prof. Michalak.
Kolejnym problemem wpływającym na czas dotarcia chorego do miejsca, w którym może być leczony jest transport. Szczególnie jeśli w pobliżu miejsca zamieszkania chorego nie ma oddziału udarowego albo ten oddział jest blisko, ale pacjent trafia do szpitala o innej lokalizacji, w którym nie ma oddziału udarowego – te wszystkie rzeczy mogą wiązać się z opóźnieniami.
– Niekiedy chorzy lub ich rodziny szukają pomocy wśród znajomych lekarzy, nie wzywając pogotowia ratunkowego. Jest to jedna z przyczyn, która opóźnia możliwość zastosowanego leczenia nie tylko w Polsce. Jest wiele danych ze Stanów Zjednoczonych, które wskazują na to, że takie działania występują także i w tamtym społeczeństwie – mówi prof. Michalak.
W końcowej części wywiadu prof. Michalak wyjaśnia też na czym polega działanie i w jaki sposób zorganizowane są tzw. Centra Udarowe, zlokalizowane zwykle w miastach wojewódzkich.
